Hər Şey Yaxşıdır Demə – Gizlənən Emosiyaların Psixologiyası

Giriş

“Hər şey yaxşıdır” – gündəlik həyatda tez-tez eşitdiyimiz bir ifadədir. İnsanlar bu sözlərlə ətrafındakıları sakitləşdirməyə, özlərini qorumağa və ya daxili ağrılarını gizlətməyə çalışırlar. Amma həqiqətənmi hər şey yaxşıdır? Bu sadə cümlənin arxasında çox vaxt böyük emosional yüklər, bastırılmış duyğular və ifadə olunmamış travmalar gizlənir. Bu məqalədə gizlədilən emosiyaların psixologiyasını araşdıracaq, onların bədənə və ruha təsirini, niyə bu duyğuları ifadə etməkdən qorxduğumuzu və onları azad etməyin yollarını müzakirə edəcəyik.

1. Emosiyaların təbiəti və funksiyası

Emosiyalar insanın yaşantısının ayrılmaz bir hissəsidir. Sevinmək, kədərlənmək, qorxmaq, qəzəblənmək – bunlar sadəcə hiss deyil, həm də informasiyadır. Onlar bizə daxili vəziyyətimizi bildirir və xarici dünyaya qarşı necə reaksiya verməli olduğumuzu göstərir.

• Qorxu bizi təhlükədən qoruyur.

• Qəzəb haqsızlıq qarşısında sərhədlərimizi qorumağa kömək edir.

• Kədər itki və yas prosesinin təbii hissəsidir.

Emosiyalar bastırıldıqda, bu siqnallar itib və insan özünə yadlaşmağa başlayır. Duyğuların susdurulması, bir müddət sonra həm psixoloji, həm də fiziki problemlərə səbəb olur.

2. Niyə insanlar emosiyalarını gizlədir?

a) Sosial və mədəni səbəblər

Cəmiyyət bir çox duyğunu “zəiflik” kimi qiymətləndirir. Məsələn, oğlan uşaqlarına tez-tez “ağlama, kişi ağlamaz” deyilir. Qızlara “qəzəbli olmaq yaraşmaz” mesajı verilir. Beləcə, insanlar müəyyən emosiyaları gizlətməyi öyrənir.

b) Ailə modelləri

Əgər uşaqlıqda valideynlər duyğuları qəbul etməyibsə (“sussan, hər şey keçəcək”), uşaq emosiyaların təhlükəli və qəbuledilməz olduğunu öyrənir.

c) Travmalar

Keçmişdə yaşanmış travmatik hadisələr emosiyaların bastırılmasına səbəb olur. Qorxu, xəcalət, günahkarlıq – bu duyğular çox vaxt ifadə edilmədən içəridə qalır.

3. "Pozitivlik Tələsi": Hər şey yaxşıdır deyərək nəyi gizlədirik?

Müasir dövr “pozitiv qal, şikayət etmə” mesajları ilə doludur. Bu, ilk baxışda motivasiyaedici görünsə də, əslində insanları öz duyğularından uzaqlaşdırır.

• Dərindən kədərlənən biri “hamı kimi gülümsəməyə” məcbur olur.

• Qorxu içində olan biri “möhkəm dayanmağa” çalışır.

Bu saxta pozitivlik içində, insanlar öz daxili gerçəkliklərindən uzaqlaşır və bir müddət sonra depressiya, panik atak, fiziki xəstəliklərlə üzləşirlər.

4. Bastırılmış emosiyaların psixoloji və fiziki nəticələri

• Anksiyete: İfadə olunmayan qorxu və narahatlıqlar bədəndə sıxıntı və həyəcan halına çevrilir.

• Depressiya: Davamlı bastırılmış kədər zamanla ümidsizliyə, boşluq hissinə və enerji azlığına səbəb olur.

• Psixosomatik xəstəliklər: Baş ağrısı, mədə-bağırsaq problemləri, təzyiq dəyişiklikləri – çox zaman emosional yükün bədəndəki əksidir.

Emosiyaları bastırmaqla biz bədəni və ruhu iki yerə bölürük. Amma bədən susmur. Hər duyğu, əgər eşidilmirsə, bədəndə danışmağa başlayır.

5. Emosiyaları ifadə etməmək – qorxu, yoxsa qorunma?

İnsanlar çox vaxt öz duyğularını ifadə etməkdən qorxurlar. Nədən?

• Rədd edilmək qorxusu – “Əgər hisslərimi göstərsəm, məni zəif hesab edəcəklər.”

• Konfliktdən qaçma – “Qəzəblənsəm, sevdiklərim inciyər.”

• Özünü tanımamaq – Bəzən insanlar nə hiss etdiklərini belə bilmir, çünki illərlə bu hissləri bastırıblar.

Bu qorxular emosional paralel reallıq yaradır. İnsan gülümsəyir, amma içində ağlayır.

6. Emosional dürüstlük – azadlığın başlanğıcı

Öz duyğularını tanımaq və qəbul etmək insanın özünə dönməsinin ilk addımıdır. Emosional dürüstlük – “nə hiss edirəmsə, oyam” deməkdir.

• Özünə sual vermək: “Mən indi nə hiss edirəm?”

• Hissləri adlandırmaq: “Bu, qəzəbdir, bu, kədərdir, bu, qorxudur.”

• Qəbul etmək: “Bu hiss var və mən bunu hiss etmək haqqına sahibəm.”

Bu proses asan deyil, amma azadlaşdırıcıdır.

7. Duyğuları ifadə etməyin yolları

• Yazmaq: Duyğuların yazıya tökülməsi daxili gərginliyi azaldır.

• Danışmaq: Güvəndiyiniz insanlarla duyğularınızı paylaşmaq yüngülləşdirir.

• Psixoterapiya: Peşəkar dəstək emosional blokların açılmasına kömək edir.

• İncəsənət: Rəsm, musiqi, rəqs – daxili emosiyaların kreativ ifadəsidir.

• Məkan yaratmaq: Özünüzə təhlükəsiz və qəbul edən mühit yaratmaq vacibdir.

8. Uşaqlıqdan başlayan emosional sükut

Bir çox insan üçün emosiyaları gizlətmək uşaqlıqdan başlayır. Əgər uşaq duyğularını ifadə etdikdə cəzalandırılıbsa və ya görməzlikdən gəlinibsə, o zaman emosiyalar təhlükəli kimi kodlanır.

Uşaqlıqda öyrənilən bu “susma” böyüklükdə də davam edir. İnsan gənc yaşlarından “sakit qalmağı”, “çox danışmamağı”, “səbirli olmağı” öyrənir – amma bəzən bu səbir içində ruh boğulur.

9. Emosiyaların ifadəsi – əlaqələrin açarıdır

Sağlam münasibətlərin təməlində duyğular dayanır. Əgər bir insan hisslərini ifadə edə bilmirsə:

• O, yaxınlıqdan uzaqlaşır,

• Münasibətlər səthi qalır,

• Qarşı tərəf onu “soyuq” və ya “bağlı” kimi hiss edir.

Halbuki, “Mən incimişəm”, “Mən qorxuram”, “Sənin davranışın məni ağrıtdı” demək – həm sizi, həm də münasibəti şəfa etdirə bilər.

10. “Hər şey yaxşıdır” demək yerinə nə deyə bilərik?

Əgər həqiqətən özümüzə sadiq qalmaq istəyiriksə, dürüst cavab verməyə çalışmalıyıq:

• “Hazırda bir az çətin dövrdən keçirəm.”

• “İndi danışmaq istəmirəm, amma sonra bölüşərəm.”

• “Dəstəyə ehtiyacım var, amma haradan başlayacağımı bilmirəm.”

Bu cümlələr sizi zəif göstərməz, əksinə, sizə güclü və dürüst bir şəxsiyyət imici qazandırar.

Nəticə

Emosiyalar düşmən deyil, bələdçidir. Onlar bizə özümüzü, ehtiyaclarımızı və sərhədlərimizi tanıdır. Onları gizlətmək, yalnız bədənin və ruhun arasına səssiz bir uçurum salır.

“Hər şey yaxşıdır” deməzdən əvvəl bir anlıq dayan və özündən soruş: “Doğrudanmı yaxşıyam?”

Əgər cavab “yox”dursa, bunu söyləmək – zəiflik deyil, şəfa yolunun başlanğıcıdır.

Oxucuya son söz

Sən də bəzən gülümsəyib içində qırıldığın anlar yaşamısanmı? Unutma, duyğularını gizlətmək səni qorumaqdan çox, uzaqlaşdırır. Bu yazını oxuyarkən içində hər hansı hiss oyandısa, bu – sənin yaşadığın və yaşamaq istədiyin səmimi “sən”in səsidir.

Shefeq.com – səssiz iç səsin görünən ünvanıdır.

 Bəs sən necə düşünürsən?

Sən ən çox hansı duyğunu gizlətmisən? Bu yazı sənə özünü daha yaxından tanımaqda nələr göstərdi? Fikirlərini bizimlə bölüş – sənin sözlərin bir başqasının şəfa yoluna işıq sala bilər.

 Rəy yaz, duyğular danışmağa layiqdir.