GİRİŞ – OBYEKTİVDƏN ÇIXAN HƏYAT, DAXİLİNDƏ QALAN HİSS
Film bitdi. Kamera yavaşca sağa döndü, başqa səhnəyə keçdi. Tamaşaçı baxmağa davam edir, amma obraz artıq ekrandan çıxıb. Və sən anlayırsan – obraz yox olub, amma hiss yox. Film dəyişir, amma sən orada qalırsan. Bu məqalə, kino səhnəsində kameranın çevrilməsi ilə geridə qalan ruh haqqında olacaq – unutulan, amma hələ də içimizdə yaşayan hisslərin, susan anların və tamamlanmamış baxışların fəlsəfəsi.
I. OBRAZDAN DÖNƏN KAMERA – GERİDƏ QALAN HƏQİQƏT
Rejissorlar bəzən kameranı səhnədən uzaqlaşdırır. Bu texnika həm vizual güc, həm də psixoloji dərinlik yaradır. Tamaşaçı o anda görməməyə başlayır, amma hiss etməyə başlayır.
“The Revenant” filmində son səhnədə kamera DiCaprio-nun üzündən uzaqlaşır. O baxır… amma sən görmürsən nəyə. Kamera döndü. Amma sən hələ də oradasan.
II. KAMERA GETDİ, AMMA SƏN QALDIN – TAMAŞAÇININ PSİXOLOJİ YALNIZLIĞI
Bəzən film səni tərk edir. Sanki kamera deyir:
“Sən burda qal, mən davam edirəm.”
Bu, reallıqla illüziyanın kəsişdiyi nöqtədir. Obraz səhnəni tərk edir, amma tamaşaçının daxili səhnəsində o hələ də dayanır.
Bu anlar – psixoloji tək qalmaqdır. Və rejissor bunu bilərək edir.
III. GÖRÜNMƏYƏN DAVAM – SƏNƏ TƏQDİM EDİLMƏYƏN SƏHNƏNİN AĞRISI
Filmin içində bəzi şeylər göstərilmir. Kamera onları tərk edir. Amma sən bir tamaşaçı olaraq hiss edirsən ki, nəsə orada baş verir.
“Children of Men” filmində kamera həmişə qəhrəmanın ardınca qaçır. Amma o dayananda, sən hiss edirsən – kamera səni deyil, hadisəni izləyir. Amma sən hadisədən çox – insanı izləmək istəyirsən.
IV. DAXİLİ KAMERA – SƏNİN QALDIĞIN YERİ YALNIZ SƏN GÖRƏ BİLƏRSƏN
Ən güclü kamera – insanın öz içindəki baxışdır. Film səni o qədər özünə çəkir ki, sən bir anda kameranı izləmirsən, özünü izləyirsən.
Kamera yana çəkilir.
Aktyor səhnədən çıxır.
Səhnə boşalır.
Amma sən hələ də oradasan. Çünki sən artıq öz filmindəsən.
V. REJİSSOR SUSUR, OBRAZ GEDİR, SƏN YAZIRSAN
Film bitəndə rejissor danışmır. O səni tək buraxır. Artıq nə deyəcəyi yoxdur. Amma sən baxırsan və sən öz hekayəni yazmağa başlayırsan. Kamera çəkildi. Rejissor getdi. Amma sən içində bir dialoq başlatdın.
“Lost in Translation” filmində kamera bir anda dayanır. Söz deyilməz. Amma hər şey deyilir.
VI. KAMERA NƏYİ GÖSTƏRMİR? – QƏSDƏN GİZLƏDİLƏN MƏNA
Hər kamera bir şeyə baxırsa, o biri tərəfə baxmır. Bu da deməkdir ki, kino yönlü seçimdir. Kamera bir anı seçərkən, digərlərini gizlədir. Amma bəzən bu gizlədilənlər əsl həqiqət olur.
Kamera çevrilir. Sən isə dönmədiyin bir yaddaşın içində qalırsan.
VII. OYUN BİTİB, AMMA MƏN HƏLƏ ROLDA QALMIŞAM
Bəzi filmlər var ki, aktyor çıxır, musiqi bitir, fon sönür. Amma sən öz rolunu orada buraxa bilmirsən. Çünki sən onunla birləşmisən. Kamera dönüb gedir, amma sən o səhnədən çıxmırsan.
Sənin içində film hələ də çəkilir.
Kamera getdi. Amma sən hələ də oradasan.
VIII. NƏ ÜÇÜN BU MƏQAM BİZƏ TANIDIR?
Çünki real həyatda da belə olur.
-
Bir insan səni tərk edir, amma sən hələ onunla danışırsan.
-
Bir hadisə bitir, amma sən hələ də o hissdəsən.
-
Bir xatirə unudulur, amma sənin içində təkrar yaşanır.
Kino bunu sənə göstərir – kamera gedir, amma sən qalırsan.
NƏTİCƏ – SƏNİN KİNON O, GÖRÜNMƏYƏN MƏQAMDAN BAŞLAYIR
Əsl film – kamera çəkildikdən sonra başlayır. Tamaşaçının içində canlanan, heç vaxt çəkilməyən, amma hiss edilən səhnələrdən ibarətdir.
Kamera yana çəkildi… amma mən hələ də oradayam.
Çünki o səhnə mənimdir. Mənim sükutumdur. Mənim qopan baxışımdır.
Və heç bir obyektiv onu görə bilməz.
Yalnız mən yaşayaram.