S – Sosial baxış: Bədən danışır, biz isə susuruq
İnsan bədəni hər gün bizə səssiz mesajlar göndərir. Amma biz, bəzən bu mesajları anlamır, bəzən də görməzdən gəlirik. Təsəvvür edək ki, orqanlarımız danışa bilsəydi… nə deyərdilər?
-
Qaraciyər: “Məni bu qədər toksinlə boğma. Sənin həyatını təmizləməyə çalışıram.”
-
Ürək: “Hər gün döyünürəm, amma sevgisiz yaşamaq da çətindir.”
-
Mədə: “Sən streslə yaşayırsan, mən isə onu həzm etməyə çalışıram.”
Sosial mühit bizə öz bədənimizi unutdurur. Həyat tempi, stress, sosial təzyiqlər, fast-food mədəniyyəti və emosional yüklər bədənimizin səsini boğur. Amma bu səs heç vaxt tam susmur – ağrı şəklində, yorğunluq şəklində, bəzən də sükutla danışır.
İnsanlar cəmiyyətin problemlərinə fokuslanarkən, öz bədəninin cəmiyyətinə rəhbərlik etməyi unudur. Əgər hər orqan bir insan olsaydı, bədənimiz bir şəhər olardı – bəlkə də tıxacda, bəlkə də böhranda...
A – Akademik baxış: Orqanların psixoloji dili və bioloji cavabları
Tibbdə son illər aparılan araşdırmalar psixosomatika sahəsində çox maraqlı nəticələr ortaya qoyur. Bu yanaşmaya görə, emosional vəziyyət və psixoloji gərginlik orqanların işinə birbaşa təsir edir.
-
Bağırsaq mikrobiomu – son araşdırmalara əsasən, bağırsaqlar beyinlə birbaşa sinir yolu ilə bağlıdır. Bu səbəbdən depressiyada olan insanlarda bağırsaq problemləri daha çox rast gəlinir.
-
Qaraciyər – qəzəbin və yığılan emosiyaların mərkəzi hesab olunur. Qaraciyərdəki yüklənmə, bəzən şüurlu olaraq deyil, daxili gərginliyin əksidir.
-
Ürək – emosional şoklar “Qırıq ürək sindromu” (Takotsubo) adı ilə elmi şəkildə tanınır.
-
Mədə və onikibarmaq bağırsaq – “dərdi içində saxlamaq” deyimi burada elmi əsas qazanır. Stress hormonları mədənin turşuluğunu artırır.
Bu nümunələr onu göstərir ki, bədənimiz yalnız fizioloji sistem deyil, həm də emosional tarixçəmizin daşıyıcısıdır. Hər orqan keçmişin izini özündə daşıyır. Onlar danışmasa da, reaksiya verir, cavab verir, etiraz edir.
İ – İctimai baxış: Sağlamlığa yanaşmadakı boşluqlar
Cəmiyyətlərdə çox zaman sağlamlıq anlayışı yalnız xəstəlik baş verdikdə aktivləşir. Profilaktika, psixoloji dəstək, düzgün qidalanma və fiziki aktivlik çox zaman ikinci planda qalır. Əgər orqanlarımız danışsaydı, cəmiyyət bu səsi eşidərdimi?
-
Maarifləndirmə çatışmır. İnsanlar orqanlarının funksiyalarını, siqnallarını və risklərini yetərincə tanımır.
-
Stigma mövcuddur. Psixoloji pozuntular bəzən ciddiyə alınmır, halbuki onlar bir çox fiziki xəstəliklərin başlanğıcıdır.
-
İctimai təzyiq və yorğunluq. İş yükü, maddi problemlər, sosial basqılar bədənə qulaq asmaq imkanını azaldır.
Bədənə laqeyd münasibət təkcə fərdin yox, bütün cəmiyyətin yüküdür. Orqanlarımız öz dillərində danışanda, biz susuruq. Niyə? Çünki bu dildə danışmağı heç vaxt öyrənməmişik.
T – Tədqiqat baxışı: Gələcək texnologiya və orqanların “danışan” gələcəyi
Bu gün artıq elə cihazlar var ki, bədənimizin daxili fəaliyyətini rəqəmlərə çevirərək bizə göstərir:
-
Smart saatlar – nəbz, stress, yuxu dövrü və oksigen səviyyəsini ölçür.
-
Mikrobiom testləri – bağırsaq sağlamlığı haqqında məlumat verir.
-
Genetik analizlər – risk faktorlarını öncədən müəyyən edir.
-
İnvaziv olmayan beyin skanerləri – emosional vəziyyəti oxumağa başlayır.
Əgər bu cihazlar inkişaf edərsə, orqanlar birbaşa danışmağa başlayacaq. Amma bu zaman suallar da yaranır:
-
Bu məlumatların sahibi kim olacaq?
-
Bədənimiz haqqında məlumatı texnologiya ilə bölüşməyə hazırıqmı?
-
Orqanlar susmağı seçərsə, biz onları dinləməyə çalışacaqmı?
Bəlkə də gələcəyin tibbi tərcüməçi həkim olacaq – orqanların səsini insan dilinə çevirəcək.
Nəticə: Bədən sükutla danışır – Biz isə öz səsimizlə onu boğuruq
İnsan bədəni hər gün bir roman yazır – damarlarımızda, hüceyrələrimizdə, orqanlarımızda. Biz o romanı nadir hallarda oxuyuruq. Amma hər ağrı, hər titrəyiş, hər yorğunluq bir cümlədir. Bu cümlələri oxumağı öyrənsək, xəstələnmədən sağalmaq mümkündür.
Unutma:
-
Qaraciyərini sevmədikcə, o səni təmizləməkdə yorular.
-
Ürəyinə sevgi vermədikcə, onun döyüntüsü də robotlaşar.
-
Bağırsağını dinləmədikcə, bədəninin ikinci beyni susar.
Orqanlar danışsaydı… bəlkə də bu məqaləni onlar yazardı.
