Məqsədlər — insanın müəyyən müddət ərzində əldə etməyi planlaşdırdığı istənilən nəticədir. Doğru qoyulmuş hədəflər həyat keyfiyyətini artırır, vaxtın səmərəli istifadəsinə, şəxsi inkişafın sürətlənməsinə və balanslı həyat tərzinin qurulmasına kömək edir.

Məsələn, ildə 30 kitab oxumağı planlaşdırmaq sizin söz ehtiyatınızı, analitik düşüncənizi və ümumi bilik dairənizi genişləndirə bilər. Bu nəticəyə çatmaq üçün isə daha kiçik mərhələlər — gündə 30 dəqiqə oxumaq, ayda 3 kitab başa vurmaq kimi hədəflər təyin olunur.

Hədəflər həmçinin həyatın digər sahələrində də nəyin dəyişdirilməsi lazım olduğunu üzə çıxarır: ailə münasibətləri, maliyyə, sağlamlıq, iş və şəxsi vaxt balansı. Bu səbəbdən məqsədləri yalnız arzu kimi yox, sistemli şəkildə planlaşdırılmış fəaliyyət kimi görmək vacibdir.

Aşağıdakı 9 hədəf növü məhsuldarlığınızı artırmağa, böyük nəticələr əldə etməyə və harmonik həyat sürməyə kömək edəcək.

Zamana əsaslanan hədəflər

Stephen R. Covey deyirdi: “Vaxt xərclənmir, vaxt investisiya edilir.”
Vaxt yönümlü hədəflər insanın zaman resursunu düzgün idarə etməsinə şərait yaradır və qısamüddətli, uzunmüddətli və ömürlük məqsədlərə bölünür.

1. Qısamüddətli məqsədlər

Qısamüddətli hədəflər yaxın gələcəkdə – adətən 1 il ərzində reallaşdırıla bilən məqsədlərdir. Onlar uzunmüddətli hədəflərə aparan kiçik pillələrdir.

Nümunələr:

• 1 ayda 10 kilo çəki azaltmaq

• 6 ay ərzində gəliri 40% artırmaq

• 2 ayda 5 onlayn kurs tamamlamaq

• İlin sonunadək tətil üçün pul yığmaq

• Hər ay 1 kitab oxumaq

Bu tip hədəflər motivasiyanı artırır: görülmüş işin üzərindən xətt çəkmək insanı daha çox nailiyyətə sövq edir.

2. Uzunmüddətli məqsədlər

Uzunmüddətli hədəflər geniş zaman diapazonu tələb edən və strateji planlaşdırmanı zəruri edən məqsədlərdir. Onlar karyera, ailə, təhsil, maddi rifah və şəxsi inkişaf kimi sahələri əhatə edə bilər.

Nümunələr:

• Doktorantura təhsili almaq

• Qeyri-kommersiya təşkilatı yaratmaq

• Arzulanan işə daxil olmaq

• Ev sahibi olmaq

• Təqaüd kapitalı yığmaq

• Xarici dildə səlis danışmaq

• Başqa ölkəyə köçmək

Uzunmüddətli hədəflər istiqamət və məqsəd duyğusu yaradır, insanın həyat vizyonunu formalaşdırır.

3. Ömürlük hədəflər

Ömürlük hədəflər insanın bütün həyatı boyunca əldə etməyi planlaşdırdığı ən böyük məqsədlərdir. Onlar şəxsi vizyon, həyat fəlsəfəsi və dəyərlərlə əlaqəlidir.

Nümunələr:

• 40 yaşında ölkə prezidenti olmaq

• 35 yaşadək televiziya aparıcısı olaraq yüksək reytinqli proqramlara rəhbərlik etmək

• 65 yaşında Everest zirvəsinə qalxmaq

• 55 yaşadək dünyanın bütün ölkələrinə səyahət etmək

• Afrikada 100 hektarlıq sosial təsərrüfat qurmaq

• 80 yaşında marafonu tamamlamaq

Bu tip hədəflər insanı daha geniş düşünməyə və potensialını maksimum dərəcədə açmağa ruhlandırır.

Həyat sahələrinə əsaslanan məqsədlər

Balanslı həyat üçün müxtəlif sahələr üzrə hədəflər təyin etmək vacibdir. Bu yanaşma həyatın bütün istiqamətlərində irəliləyiş təmin edir.

4. Sağlamlıq və fitnes məqsədləri

Sağlamlıq bütün digər məqsədlərin təməlidir. Fiziki və psixoloji rifah yaxşı olduqda, insanın məhsuldarlığı və motivasiyası da artır.

Nümunələr:

• Gündə 30 dəqiqə gəzmək

• Zərərli yağ və xolesterin tərkibli qidalardan uzaq durmaq

• Sabit yatma saatı formalaşdırmaq

• Siqareti buraxmaq

• Gündə ən azı 2 litr su içmək

5. Karyera məqsədləri

Karyera məqsədləri peşəkar inkişafı, bilik və bacarıqların artırılmasını hədəfləyir.

Nümunələr:

• Magistratura və ya idarəetmə sertifikatı almaq

• Öz sahəsində ekspert kimi tanınmaq

• 5 il ərzində rəhbər vəzifəyə yüksəlmək

• İş göstəricilərini yaxşılaşdırmaq

• Daha yaxşı sosial paketə malik iş tapmaq

6. Maliyyə məqsədləri

Maliyyə savadlılığı və planlaşdırılması həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edən amillərdəndir.

Nümunələr:

• Aylıq büdcə planı hazırlamaq

• Hər ay müəyyən məbləğ yığmaq

• Alternativ gəlir mənbələri yaratmaq

• Gəliri 50% artırmaq

• Borcları tam ödəmək

7. İş (biznes) məqsədləri

Biznes hədəfləri şirkət və ya şəxsi biznes fəaliyyətinin inkişafı üçün strategiyanı müəyyənləşdirir.

Nümunələr:

• Xərcləri 30% azaltmaq

• Yeni müştəri auditoriyası qazanmaq

• Yeni bazara çıxmaq

• Yeni məhsul xətti yaratmaq

• Bazar payını artırmaq

8. Şəxsi inkişaf məqsədləri

Şəxsi məqsədlər insanın özünü daha yaxşı versiyasına çevirməyə yönəlmiş hədəflərdir.

Nümunələr:

• Ayda bir kitab oxumaq

• Minnətdarlıq vərdişini inkişaf etdirmək

• Zərərli vərdişləri tərgitmək

• Erkən oyanmaq

9. Ailə məqsədləri

Ailə həyatında harmoniya və rifahın qorunması üçün konkret hədəflər təyin olunmalıdır.

Nümunələr:

• Daha sağlam qidalanma adəti formalaşdırmaq

• Həftəlik və ya aylıq ailə vaxtı təyin etmək

• Birgə meditasiya və ya dua etmək

• Həyat yoldaşına dəstək məqsədli könüllü işlər görmək

• Ailəvi səyahət planı yaratmaq

S.M.A.R.T. hədəf sistemi

Məqsədlərin effektiv olması üçün onlar S.M.A.R.T. prinsipinə uyğun olmalıdır:

• S – Xüsusi

• M – Ölçülə bilən

• A – Əldə edilə bilən

• R – Realist

• T – Vaxt çərçivəli

SMART olmayan məqsəd qeyri-müəyyən olur və çox vaxt reallaşdırılmır. Dəqiq, ölçülə bilən və real hədəflər isə prosesin idarə edilməsini və nəticənin əldə edilməsini asanlaşdırır.

Nəticə

Həyatın hər gününü plansız buraxmayın. Altı ay, bir il və ya on il ərzində nəyə nail olmaq istədiyinizi müəyyənləşdirin. Hədəfləriniz həyatınızın dörd divarı kimidir — onlarsız struktur dağılır.

Unutmayın:
Məqsədləriniz SMART olmadıqca, onlar sadəcə arzu olaraq qalacaq.
Doğru planlama ilə isə həyatınızı dəyişdirmək göründüyü qədər çətin deyil.