Kosmosda Tək Deyilik – 2000-dən Sonra Aşkarlanan Radiosiqnallar

GİRİŞ: Səssiz Səmanın Altında Gələn Səslər

İnsanlıq tarix boyu göyə baxıb bir sualı özünə vermişdir: “Təkikmi?” Ulduzlar arasında bir yerdə həyat varmı?
Bu sual, XXI əsrdə daha konkret şəkil aldı – çünki kainatdan gələn izaholunmaz radiosiqnallar bu ehtimalı elmi müstəviyə daşıdı.

Bu məqalədə 2000-ci ildən sonra alimlərin aşkar etdiyi və bəziləri hələ də izah olunmamış kosmik radiosiqnalları, onların ehtimal olunan mənbələrini və bəşəriyyət üçün nə ifadə etdiyini təhlil edəcəyik.

I. Radiosiqnal nədir və niyə vacibdir?

Radiosiqnal – elektromaqnit dalğalarının xüsusi tezliklərdə yayımlanan formasıdır. Kosmosda bu siqnallar:

Ulduzlardan, pulsarlardan, qara dəliklərdən,

Və ya ehtimal olunan ağıllı sivilizasiyalardan gələ bilər.

SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) proqramı bu siqnalları ağıllı həyatın varlığına dair sübut kimi araşdırır.

 II. Aşkarlanan Ən Sirli Radiosiqnallar (2000 sonrası)

1. Lorimer Siqnalı (2007)

İlk dəfə Avstraliyadakı Parkes radioteleskopu tərəfindən qeydə alınıb

Güclü, ani, təqribən 5 millisaniyəlik partlayış

Uzaqdan gəldiyi təsdiqləndi – qalaktikamızın kənarından!

2. FRB 121102 – Təkrar edən radiosiqnal

2012-ci ildə kəşf edildi

İlk təkrar edən sürətli radiosiqnal (FRB – Fast Radio Burst)

Qalaktikamızın 3 milyard işıq ili uzağındakı cırtdan qalaktikadan gəldiyi müəyyən olunub

Siqnallar bir neçə saniyə arayla, dəfələrlə təkrar olunub – bu onu unikal edir.

3. WOW! Siqnalı ilə müqayisə

1977-ci ildə aşkarlanan məşhur “WOW!” siqnalı ilə oxşarlıq var

WOW! siqnalı təkcə bir dəfə eşidildi, təkrarlanmadı

FRB-lər isə dəfələrlə eşidilir və daha güclüdür

 III. FRB-lər – Sürətli Radiosiqnalların Sirri

FRB-lər çox qısa müddətli – mikrosaniyələrlə ölçülən radiosiqnallardır. Onlar:

Uzaq qalaktikalardan gəlirlər

Tez-tez çox güclü enerji partlayışı formasında olur

Günəşin bir gündə yaydığı enerjini milisaniyədə ötürürlər!

Niyə maraqlıdır?

Onların mənbəyi hələ də tam məlum deyil

Yalnız bəziləri təkrar olunur

Mümkün izahlar:

Neytron ulduzlarMaqnitarlarQara dəliklərlə əlaqəVə ya ağıllı sivilizasiyalar tərəfindən yönəldilmiş siqnallar?

 IV. Elm adamlarının fikirləri – Həyat, yoxsa təbiət?

SETI alimlərinin fikirlərinə görə:

FRB-lər təbii qaynaqlı ola bilər, amma bu enerji sıxlığını hələlik yerüstü texnologiya ilə izah etmək çətindir

Bəziləri bunun intensional (niyyətli) siqnal ola biləcəyini düşünür:

Yəni ağıllı həyatın siqnal bəyannaməsiVə ya interqalaktik rabitənin fraqmentləri

 V. 2020-ci ildən sonra artan aktivlik

CHIME teleskopu (Kanada)

2020-dən bəri sürətli radiosiqnalların yüzlərlə yeni nümunəsini aşkar edib

Siqnallar arasında müntəzəm təkrarlanan, “dövrə girən” siqnallar da var

Bəziləri 16 gündə bir geri dönür

Bu da bəzi FRB-lərin süni qaynaqla yaradıldığı ehtimalını gündəmə gətirib.

 VI. Süni mənşə ehtimalları – Kimi günahlandıraq?

Bəzi siqnalların süni olması mümkündür, amma:

Yerüstü mənbələr (radarlar, peyklər) ilə qarışıq siqnallar da olur

Lakin çoxsaylı FRB-lər yerüstü hərəkətlərlə uzlaşmır

Alternativ izahlar:

1. Ekstremal astrofiziki obyektlər

2. Kosmik hadisələrin “səsi”

3. Qəsdən yönləndirilmiş texnoloji siqnallar

4. Dərindən gizlənmiş sivilizasiyaların zəif siqnalları

 VII. Kosmosda həyat varmı? – Əlamətlər axtaran tədqiqatçılar

SETI, LOFAR, CHIME, FAST və SKA teleskop layihələri yeni dövrdə kainatın dinlənməsi ilə məşğuldurlar. Onların məqsədi:

Dəqiq, təkrarlanan, şifrə formalı siqnallar tapmaq

Mənbəni sabitləşdirmək və təkrar izləmək

Kosmosda həyat ehtimalını konkretləşdirmək

 VIII. Fəlsəfi və etik suallar – Tapsaq nə olacaq?

Kosmosda həyatın aşkarlanması:

Dini, fəlsəfi və mədəni inanc sistemlərini silkələyə bilər

Yer üzündə vahid bəşəri kimlik hissini gücləndirə bilər

Əks halda – qarşılıqlı təhlükə, müharibə qorxusu və ya texnologiyanın istismarı

Məsələ təkcə “tapmaqda” deyil, necə cavab verəcəyimizdədir.

 NƏTİCƏ: Dinləməyə davam...

Kosmos hələ də danışır. Bəlkə də biz ilk mesajı eşitmişik, amma anlamırıq.
Bəlkə də bizə cavab verirlər, sadəcə dili başa düşmürük.
Yoxsa... bəlkə də özümüzə baxıb cavabı tapmalıyıq.

Radiosiqnallar – həm elmi reallıq, həm də insanlığın özünə sualıdır:

"Kosmosda kimsə varmı... və əgər varsa, bizi dinləyir, yoxsa susur?"