– Zənginliklə yox, doğru ilə yaşamağın hekayəsi
“İnsan iki yolla gedə bilər: biri rahatdır, amma səhvdir; digəri çətindir, amma doğrudur.”
1. Giriş: İki yolun kəsişdiyi anda
Həyatda elə anlar var ki, insan iki yol arasında qalır. Biri parıldayan, lüks və bolluq dolu pullu bir yoldur. Digəri səssiz, bəzən kasıb, amma rahat yuxu və vicdanla dolu bir həyatdır. Hər kəs bu seçimlə üz-üzə gəlir. Bəziləri düşünmədən pulu seçir, bəziləri isə susqunluqla, amma inamla vicdanı seçir.
Bu yazı – pulun cazibəsinə yox, vicdanın səsinə qulaq asanlar haqqındadır. Bu yazı o insanları təqdir edir ki, "varlıyam" demək əvəzinə, "doğruyam" deməyi seçiblər.
2. Pul – əllə toxunulan azadlıq, yoxsa zəncir?
Pul bir çox insan üçün güc, azadlıq və təhlükəsizlik deməkdir. O, istədiyini almaq, istədiyini olmaq, dünyanı istədiyin formada yaşamaq imkanı verir. Amma bəzən bu imkan insanı insandan alır.
Pul üçün satılan vicdan, dəyişdirilən qərarlar, susdurulan həqiqətlər və pozulan prinsiplər – bütün bunlar sübut edir ki, pul zəncirə çevrilə bilər. Xarici azadlıq kimi görünən bolluq, iç dünyada bir boşluğa, qorxuya və hətta utanca çevrilə bilər.
3. Vicdan – görünməz, amma daimi yoldaş
Vicdan – insana öz içindən gələn səsdir. Yalnız o zaman danışar ki, heç kim baxmır. Yalnız o zaman susar ki, insan artıq yolunu itirib.
Vicdanı seçmək deməkdir:
-
Doğru danışmaq, yalanla hər şeyi qazanmaq mümkün olsa belə.
-
Ədalətli olmaq, rüşvətlə qapılar açıq olsa da.
-
Haqqı müdafiə etmək, qorxunun qaranlığı içində belə.
Vicdan sənin içindəki qorxmaz dostundur – səni utancdan qoruyar, səni gecə yuxuda rahat buraxar. Amma onu dinləməzsənsə, o səni içindən çürüdər.
4. Pul və Vicdan qarşıdurmasında real həyat
a) İş dünyasında vicdan
Bir həkim düşün: rüşvət alıb xəstəyə lazımsız müalicə yaza bilər və ya kasıb bir xəstəni pulsuz müalicə edə bilər. Birinci yolda pul çox, amma iç rahatlığı yox. İkinci yolda pul az, amma göz yaşıyla verilən bir təşəkkür, hər şeyə dəyər.
b) Jurnalistika və həqiqət
Bir jurnalist düşün: sistemin sifarişini yerinə yetirib yalan xəbər yazmaqla maddi qazanc əldə edə bilər. Amma əgər o, həqiqəti yazmaq üçün işdən çıxarılmağı, təhdidi və susuz qalmağı seçirsə – bu, vicdanın səsi ilə yaşamaqdır.
c) Təhsil və müəllim vicdanı
Bir müəllim düşün: imtahanlarda ödəniş alaraq nəticə dəyişə bilər. Amma o, tələbənin haqqını tapdamadan, real biliyinə qiymət verir. Bu müəllim bəlkə az maaş alır, amma onun şagirdi uğur qazandıqca o, özünü qalib hiss edir.
5. Tarix boyu vicdanı seçənlər
a) Sokrat – Həqiqətə görə ölüm
Sokrat "əxlaqı pozduğu üçün" ölümə məhkum edildi. O, öz həyatını xilas edə bilərdi – sadəcə yalan danışaraq. Amma vicdanını satmadı. O dedi: “Əgər doğru danışmaq ölümümə səbəb olacaqsa, qoy ölüm gəlsin.”
b) Qandhi – Səssiz güc
Qandhi ingilislərin təzyiqi qarşısında silah yox, vicdanı seçdi. Onun “passiv müqavimət” ideyası – güc yox, prinsip yoludur. Sonda o qalib gəldi – çünki haqq yolundadır.
c) Əhməd Cavad – Vətən yolunda
O, "Çırpınırdın Qara dəniz" şeirini yazanda nə qədər təhlükəli olduğunu bilirdi. Amma səsini susdurmadı. Vətənə sevgisini, xalqına ümidini sözlərlə çatdırdı. Nəticədə həyatını itirdi – amma vicdanını qorudu.
6. Müasir dövr: Vicdanın dəyəri qalırmı?
Bugünkü cəmiyyətdə hər şey satılırmış kimi görünür: prinsiplər, etibar, hətta sevgi. Vicdanlı olmaq – bəzən zəiflik kimi qəbul edilir. Amma əslində bu, ən güclü insanların seçimidir. Onlar lüks evləri yox, dərin baxışları seçirlər. Onlar zəncirli pulları yox, azad ürəyi seçirlər.
Bəzən vicdanlı insan işsiz qalır, bəzən dostsuz, bəzən tək. Amma vicdansız insan – həmişə içində boş qalır. İndi də o insanlar var ki, zəngin təkliflərə yox deyir, susdurulmağa qarşı çıxır, ədalət üçün yazır, danışır, yaşayır.
7. Vicdanı seçməyin faydaları
-
Rahat yuxu – Yatanda nə qazandığını yox, necə qazandığını düşünmürsən.
-
Daxili güvən – Özünlə barışıqda olmaq.
-
Etibar – İnsanların sənə inanması.
-
Əsl dostlar – Səni olduğun kimi sevən insanlar ətrafında olur.
-
Sabit həyat – Zamanla bəlkə pul gəlməz, amma daxili harmoniya olur.
8. Vicdanı seçmək – çətin, amma möhtəşəm həyat
Vicdanla yaşamaq qısa yol deyil. Bu yol uzundur, bəzən təkdir, bəzən soyuqdur. Amma bu yolun sonunda insan özünə çevrilir. O, “hər şeyim var” deyə bilməz, amma “mən varam” deyə bilər.
Dürüstlük, sadəlik, təmizlik və iç rahatlığı – pulun verə bilmədiyi sərvətlərdir. Vicdanı ilə yaşayan insan səs salmır, amma iz buraxır. O səssiz gedir, amma arxasında tarix qoyur.
9. Nəticə: Sənin seçimin hansıdır?
Hər bir insan həyatında bu seçim qarşısında dayanır: pul, yoxsa vicdan? Və bu seçim insanın kim olduğunu müəyyən edir.
Əgər sən də bir gün yol ayrıcında qalsan, xatırla:
– Pul keçicidir, vicdan əbədidir.
– Pul bədənini doyurar, vicdan ruhundur.
– Pul alır, vicdan verir.
O birini seçdi – vicdanı. Və o gün o insan, içindəki insana çevrildi.